1. Naxos-stad of Chora
Blikvanger is natuurlijk het archaïsch portaal van een nooit afgebouwde tempel gewijd aan Apollo op het door een dam met de kust verbonden eilandje Palateia.
De stad bestaat uit diverse delen en elk stadsdeel heeft een geheel eigen gezicht. De oude stad van Naxos, rondom het kastro is een wirwar van straatjes waar alleen voetgangers of de ezel doorheen kan. De huizen in deze wijk zijn vrij klein en om ze wat te vergroten werden de steegjes als het ware bij de woningen betrokken door ze te overdekken zodat er overal overdekte passages zijn waar u onderdoor loopt. De boulevard is van geheel andere strekking, hier treft u over een kilometer een slinger van terrasjes, cafés, taverna’s, winkeltjes en agentschappen waar boottickets verkocht worden. De zaken met muziek vindt u aan de zuidkant van de boulevard bij de Dimoktritoustraat. Vaak alleen in het hoogseizoen in de maanden juli en augustus. Daarbuiten is het over het algemeen heerlijk rustig en relaxed in deze stad met prachtige, vooral middeleeuwse architectuur.
2. Kastro en de katholieke kathedraal
De citadel van Naxos-stad is niet alleen de grootste van de Cycladen, ook is deze kastro het best bewaard gebleven verdedigingswerk. Met de bouw werd begonnen in het begin van de 13e eeuw en werd de zetel van het Venetiaanse hertogdom, waar alle eilanden in de Egeïsche Zee onder vielen. De citadel heeft zijn middeleeuws karakter behouden dat getuigd van het verleden van het eiland. Wel ziet het kastro er minder ‘heldhaftig’ uit dan toen het gesticht werd. Rond het hertogelijke kasteel ziet u nog de Franse wapenschilden op de gevels van de herenhuizen. De herenhuizen lagen verscholen achter een rij huizen die als verdedigingswal dienden. De indrukwekkende toegang tot de kastro is de noordwestelijke Tranipoort, dit is de laatste van de twaalf poorten die het bouwwerk versterkten, met de Crispitoren. De zware houten deur is nog in tact en kan open en dicht. Direct door de poort treft u rechts direct het Venetiaans museum, ook wel Della Rocca-Barozzi museum genoemd. Deze van oorsprong Franse familie, de La Roche werd Della Rocca onder Venetiaans bewind, vestigde zich op Naxos tijdens de vierde kruistocht, tussen 1203 en 1207. De afstammelingen van de eerste hertogen wonen nog steeds hier. Loop door de straatjes naar boven naar de citadel, de oude huizen langs deze straatjes worden nog steeds bewoond door katholieken. Helemaal boven, op het mooie pleintje, staat de kathedraal naast de restanten van het kasteel van de hertogen. Elke zondag wordt er een mis in de kathedraal gehouden. Naast het kasteel staat nog het bisschoppelijke paleis, de school, het ursulinenklooster (allen gesloten sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw) en het Archeologische museum dat gevestigd is in de oude handelsschool waar de Kretenzer Nikos Kazantzakis vroeger leerling was!
3. Het Venetiaans museum in de kastro
Erg interessant omdat u dan ook een herenhuis van binnen kunt zien. Het museum staat vol met zaken die herinneren aan de rijke Venetiaanse periode. Er worden rondleidingen door het museum georganiseerd als mede ook concerten in de openlucht in de buitenruimte vlakbij de ingang van de Tranipoort.
4. Kouros van Melanes
Kouroi hiermee worden monumentale votiefbeelden bedoelt die jonge mannen of vrouwen verbeelden. Ze werden in de 7e eeuw voor Chr. gemaakt, in de tijd dat de Egeïsche eilanden handelsroutes openden naar Afrika en vooral Egypte. Het mannelijk beeld, de kouros is naakt en staat rechtop, met de armen langs het lichaam en de vuisten gebald, net als de Eyptische beelden, dit gaf aan dat het om een levend persoon ging, door de gebalde vuisten kan men de spieren en pezen in de onderarm zien. Het jonge meisje is een korè, in haar ceremoniële gewaad, en zij houdt offergaven in haar hand. Zowel de jongen als het meisje hebben over het algemeen gevlochten haar en fijne gelaatstrekken. De kouros van Melanes, ook wel de kouros van Flerio genoemd, is achtergelaten op de werkvloer. Waarschijnlijk was hij al gebarsten of verkeerd uitgehouwen. Zijn beeld, dat inmiddels bij de taille in tweeën is gebroken ligt op deze plek al meer dan 2500 jaar! De afmetingen van de kouroi (meervoud) verschilt. Deze kouros is ruim 6 m, terwijl de grootste kouros van Naxos, achtergebleven inde marmergroeve in het noorden van het eiland bij Apollonas, ruim 10 m groot is.
Bij binnenkomst ziet u twee poorten. De rechter poort leidt direct naar de kouros en door de andere poort maakt u een omweg door een paradijselijke tuin. In de schaduw staan enkele tafeltjes rondom het bassin waar regenwater in opgevangen wordt en iets verder ontwaard u een eeuwen oude olijfboom met een indrukwekkende stam.
Als u vanaf de hoofdingang verder loopt over het pad komt u op een pad dat u in ca. drie kwartier naar de ruïnes van de oude villa Epano kastro brengt.
Route: vanaf Naxos-stad volgt u de richting Halki, 2 km na het verlaten van de stad, sla linksaf in de richting van Engares, Melanes. 3,5 km doorrijden en dan naar rechts, staat aangegeven met een klein bord. Parkeer aan het eind van de weg en loop nog 250 m door.
5. Tragea, de vruchtbaarste streek van het eiland
Dit is altijd de rijkste en vruchtbaarste streek van Naxos geweest. Tragea, dat rond Halki ligt, bestaat uit enkele bergachtige valleien met eindeloos veel olijfbomen. Het dorp Halkis dat tot 1945 hoofdstad van het eiland Naxos was en daarna vooral een belangrijk handelscentrum. Ruim vijfentwintig jaar geleden was het dorp vrijwel verlaten, m.u.v. de distilleerderij. De inwoners hadden hun mooie herenhuizen ingeruild voor de mooie economische vooruitzichten van het toerisme wat zich langs de kusten ophield. Inmiddels is Halki weer een mooie en aantrekkelijke plaats. Het initiatief kwam van een steenhouwer die bij de restauratie van de tempel van Demeter had gewerkt. De kunstenares Katherine Bolesch zette het voort, zij heeft hier haar winkel en atelier wat inmiddels alweer 12 jaar bestaat.
6. Drosiani kerk
Deze kerk is gelegen tussen Halki en Moni, staat op een helling te midden van vele olijfbomen. Er wordt gezegd dat dit de oudste kerk van de hele Balkanregio is en sommige fresco’s dateren uit het eind van de 6e eeuw. Maar of het daadwerkelijk de oudste kerk is? U zult geen iconostase aantreffen zoals u gewend bent in de meest Grieks Orthodoxe kerken, al dan niet gemaakt van prachtig houtsnijwerk of vele iconen. Hier treft u de eenvoud van een oude Vroeg Christelijke kerk. De muren zijn hier en daar met fresco’s versierd, van voor de iconoclaste in 800 n. Chr. Ondanks de tand des tijds zijn de kleuren vervaagd maar eigenlijk zijn het onverwacht frisse tinten, als u nagaat dat ze zo’n 1500 jaar geleden aangebracht werden op de muren van deze kerk. Door het koor loopt een grote fresco met teksten in het Oudgrieks. De zilveren Maria icoon doet herinneren aan de huidige tijd.
7. Moni
Het dorp Moni is kenmerkend voor het gebied Tragea. Het ligt tegen de heuvel aangeplakt en biedt een fantastisch uitzicht op het westen met een landschap wat door olijfbomen sterk gedomineerd wordt. Erg leuk is het ‘museum’ van de landbouwvereniging van het eiland. Hier zijn nog altijd een aantal vrouwen actief met het maken van traditioneel borduurwerk. Tafellakens, schorten, servetten, beddenspreien en vele ander handwerk. Prachtige handgemaakte souvenirs dus die tegen redelijke prijzen worden verkocht. Goedkoper dan in Chora, Naxos-stad!
8. Het zuiden van Naxos
Als u van Naxos-stad (Chora) naar het zuiden en de zuidpunt van het eiland gaat ligt er een enorme kustvlakte vol met limoenbomen, waar ook andere soorten fruit en groente geteeld worden. U komt hier in het agrarische gebied met dorpjes zoals Agios Arsenios, Biblos en Plaka. Bij Plaka is een klein folkloristisch museum. Verrassende landschappen en wees niet verbaasd als u in de weilanden goed gevoede koeien ziet grazen. Het toeristische gedeelte van het eiland is voornamelijk rondom Chora en de plaatsen Agios Prokopios en Agia Anna, hier vindt u de meeste hotels en clubs. Hoe meer u naar het zuiden gaat hoe minder bebouwing. Het strand loopt hier zo’n 10 kilometer door!
Ten westen van het dorp Mikri Vigia komt u veel stacaravans tegen. Volg de route nog zuidelijker, richting Kastraki, hier is het strand ook erg mooi, maar het is er minder druk. U kunt doorlopen tot aan de punt bij Kaap Kourpoupia. Als u enkele steile rotspaden trotseert dan komt u bij drie mooie zand- en rotsstranden uit. (Op een plein staan een aantal erg vervallen gebouwen, vraagt u zich niet af wat dit geweest is…. Het zijn de resten van wat ooit een luxe hotelcomplex was….)
9. Kasteel Bazeos
De toren van Bazeos. De toren is gebouwd in de 18e eeuw en is kenmerkend voor de versterkte bouwwerken van het eiland Naxos en ook deze toren stamt uit de feodale tijd, toen pirateninvallen heel gewoon waren op de eilanden en men zich doormiddel van uitkijkposten moest zien te verdedigen. Na lange tijd als klooster ( ‘het Ware Kruis’, ‘Tou Timiou Stavrou’) te hebben gediend werd het in 1834 door de monniken verlaten en verviel het aan de jonge Staat Griekenland, ‘het Moderne Griekenland’. De familie Bazegio kocht aan het eind van de 19e eeuw het complex, de voorvaderen van de huidige eigenaren. Na de voltooiing van de restauratiewerkzaamheden in 2000, biedt het kasteel nu elke zomer ruimte aan tentoonstellingen en worden er ook concerten gegeven. Een prachtige kapel en iconostase kunt u hier bezichtigen.
Route: 12 km ten zuidoosten van Naxos-stad, via Glinado en Ano Sangri.
10. Tempel van Demeter en christelijke basiliek
Deze tempel is het belangrijkste en oudste monument op het eiland Naxos. Vanaf de 8e eeuw v. Chr. stond op deze plek een heiligdom wat gewijd was aan de Olympische goden. De heilige plaats lag toen in de openlucht. In de tweede helft van de 6e eeuw v. Chr. bouwen de Naxiërs er een eerste tempel. De streek was destijds zeer welvarend en de tempel werd helemaal, van ‘top tot teen’, uit marmer opgetrokken. De tempel heeft een vierkante vorm, met aan de voorzijde een zuilengalerij met vijf Ionische zuilen. Inde vroegchristelijke tijd werd er een kerk van gemaakt en de zuilengalerij werd over het algemeen de narthex. De restauratie is erg opvallend en interessant: hierbij is geen voorkeur geven aan een bepaalde periode. Tekstpanelen met illustraties geven een beeld van de geschiedenis en ontwikkeling van de vereringsplaats in de loop der jaren.
De valleien om het heiligdom lijken niet veranderd door de vele eeuwen heen! Het is alsof de landbouwvlakten en de bebouwing er omheen er nog steeds zo bij liggen als zo’n 2800 jaar geleden.
Route: ga bij Naxos-stad richting Halki. Bij de splitsing gaat u rechtsaf, richting Glinado en na 1,5 km gaat u links. Richting Galanado en Ano Sangri. Hier vindt u in Ano Sangri wegwijzers. Dagelijks geopend van 08.00 tot 14.00 uur. Behalve maandag dan is de archeologische vindplaats gesloten.